Filozof İmparator, 65 yıl sonra Türkiye'ye geri döndü!

Roma İmparatoru Marcus Aurelius'un Boubon Antik Kenti'nden kaçırılan bronz heykeli, 65 yıl sonra Türkiye'ye iade edildi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Burdur'daki Boubon Antik Kenti'nden kaçırılan Marcus Aurelius heykelinin, yıllar süren hukuki ve bilimsel çalışmalar sonucunda ait olduğu topraklara geri getirilmesine yönelik çalışmalarını nihayete erdirdi.

Milattan sonra 2. ve 3. yüzyıllara tarihlendirilen, Roma İmparatoru Marcus Aurelius'un bir filozof olarak tasvir edildiği bronz heykel, Türkiye'den kaçırıldıktan sonra yıllarca el değiştirdi.

Son olarak ABD'deki Cleveland Sanat Müzesi koleksiyonuna katıldığı belirlenen heykel için Bakanlığın, New York Manhattan Bölge Savcılığı ve Amerikan İç Güvenlik Soruşturmaları Birimiyle yürüttüğü işbirliği sonucunda heykelin Türkiye'ye iade edilmesine karar verilmişti.

Bu kapsamda bronz heykel, nisan ayında Cleveland Sanat Müzesi'nde düzenlenen törenle resmen Türkiye'ye iade edilmişti.

65 YIL SONRA GERİ DÖNDÜ

ABD'deki işlemlerin tamamlanmasıyla birlikte Marcus Aurelius heykelinin 65 yıl sonra ait olduğu topraklara geri döndü.

Heykel, Türk Hava Yolları tarafından gerçekleştirilen özel bir uçuşla yurda getirildi.

EN ÖNEMLİ BAŞARILARDAN BİRİ

Marcus Aurelius heykelinin iadesi, Türkiye'nin tarihi eser kaçakçılığına karşı verdiği mücadelenin en önemli başarılarından biri olarak gösteriliyor.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, bu önemli dönüşü tarihi bir başarı olarak niteledi.

Sürecin uzun soluklu bir mücadele sonucu başarıyla tamamlandığını anlatan Bakan Ersoy, "Biz haklıydık, kararlıydık, sabırlıydık ve kazandık... Tırnaklarımızla kazıyarak gereken delilleri topladık! Ve 'Filozof İmparator' Marcus Aurelius'u, ait olduğu topraklara geri getirdik." dedi.

"HAK ARAYIŞIMIZIN SONUCU"

Ersoy şöyle devam etti:

"Diplomasi, hukuk ve bilimin ortak gücüyle, New York Manhattan Bölge Savcılığı ve ABD İç Güvenlik Soruşturmaları Birimiyle yürüttüğümüz bu süreç, sadece bir iade değil; tarihî bir başarıdır. Marcus Aurelius'un ülkemize dönüşü, yıllardır süren hak arayışımızın somut bir sonucudur.

İster yurt içinde ister yurt dışında olsun, kaçırılan tüm kültürel mirasımıza sonuna kadar sahip çıkmaya kararlılıkla devam edeceğiz. Filozof İmparator'u çok yakında, sürpriz bir sergide Ankaralılarla buluşturacağız.

Türk arkeolojisinin önemli ismi rahmetli Prof. Dr. Jale İnan öncülüğünde başlayan bu süreçte emeği geçen Burdur Müzemize, Boubon kazı ekibimize, özellikle de Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanlığımıza teşekkür ediyorum."

MAHKEMEDE BAŞLAYAN SÜREÇ LABORATUVARA UZANDI

Cleveland Sanat Müzesi, Ekim 2023'te New York Yüksek Mahkemesi'nin el koyma kararına itiraz ederek heykelin Boubon'la ilişkilendirilmesine karşı dava açtı. Ancak Almanya'daki Curt Engelhorn Arkeometri Merkezi laboratuvarlarında yapılan analizler, heykelin uzun yıllar Boubon toprağında gömülü kaldığını kesin olarak ortaya koydu.

2024 yılı mayıs ayında, Bakanlık uzmanlarının gözetiminde heykelin silikon ayak kalıbı alındı ve Boubon Antik Kenti'ndeki kaidelerle birebir uyumlu olduğu belgelendi. Cleveland Müzesi'nin talep ettiği bilimsel analiz sürecine Kültür ve Turizm Bakanlığı, uzlaşmacı bir tutumla olumlu yaklaşarak sürecin sağlıklı ilerlemesini sağladı.

Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanı Zeynep Boz heykelin iade sürecinde Cleveland Sanat Müzesi'nin, eserin kökenine ilişkin bilimsel şüphelerini gidermek amacıyla toprak analizi talep ettiği bildirildi.

Boz'un verdiği bilgiye göre, heykelin altındaki kaide içinde yer alan küçük bir delik ile heykelin ayağındaki kurşun çıkıntının ilişkisi araştırıldı.

Bu amaçla, heykelin Boubon Antik Kenti kökenli olduğunu ispatlayacak referans niteliğinde bir toprak örneğine ihtiyaç duyuldu.

Referans olarak 1967 yılında jandarma operasyonuyla ele geçirilen ve halen Burdur Müzesi'nde korunan Valerianus heykeli seçildi. Bu heykelin içindeki toprak ile Marcus Aurelius heykelinden alınacak örnekler karşılaştırılarak her iki eserin aynı ortamda korunmuş olup olmadığı araştırıldı.

Boz konuşmasına şöyle devam etti:

"Burada enteresan bir şey oldu. Tabii heykelin içindeki toprak katılaşmış bir toprak. O yüzden bir türlü toprak örneği gelmiyordu heykelden. Bunun için çok çaba sarf etti restoratörlerimiz, konservatörlerimiz. Ancak gelmiyordu. Ve bu öyle bir andı ki artık bizim için bu son şanstı.

Bütün kaygıları ve olumsuz yorumları ortadan kaldırıp bu heykelin evet Anadolu kökenli evet Burdur kökenli diyebilmemiz için. O noktada artık iş biraz daha içgüdülerimize kaldı ve tırnaklarımızla kazıyarak heykelin içinden referans alacağımız toprağı döktük. Ve o noktada uluslararası uzmanın artık örnek gelmiyor dediği noktada biz bakanlık çalışanları olarak birazcık daha inanmışlıkla diyelim belki öne çıkarak bu örnekleri alma şansına sahip olduk.

Yine tabi ki uluslararası uzmanımızın denetiminde. Ve son derece dikkatli bir şekilde asitsiz kâğıtlarla yapılan numune alma işlemimizi tamamlamış olduk."

Yapılan laboratuvar testleri, her iki heykelin de aynı toprak bileşimine sahip olduğunu ve Boubon Antik Kenti'nden çıkarıldığını bilimsel olarak kanıtladı.

Bu kanıtların ardından Cleveland Sanat Müzesi, davadan vazgeçtiğini ve iade kararını kabul ettiğini Manhattan Bölge Savcılığı aracılığıyla Türkiye'ye resmi olarak bildirdi.

ANKARA'DA SERGİLENECEK

Bakan Ersoy paylaşımında Marcus Aurelius heykelinin yakın bir zamanda Ankara'da gerçekleştirilecek bir sergi ile sanatseverlerle buluşacağını da belirtti.