2 bin 500 yıllık antik kente otopark düzenlemesi

Datça'nın en uç noktasında yer alan Knidos antik Kenti, ülkemizin en önemli tarihine sahip yerlerinden biri. Antik kentin olduğu alana otopark yapılması tartışma yaratırken çalışmalar sırasında buluntuların zarar gördüğü iddiasıda gündeme geldi.

1990'lı yılların ortasından bu yana kazı çalışmalarının devam ettiği kent, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca hazırlanan ve Muğla Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu 25.09.2024-16444 tarih ve sayılı onayı ile uygulanması planlanan "Knidos Örenyeri çevre düzenleme ve ziyaretçi karşılama merkezi yapımı" kapsamında düzenlemeler yapılıyor. Antik kentin olduğu yere "Knidos otopark alanı" revizyonu ve düzenlemesi yapılması tartışmalara neden oldu. Bakanlığın antik kentlerimizi ziyaret edenlerin ihtiyaçlarını karşılamak için yaptırdığı, tuvalet ya da kafelerin hemen antik kentlerin yakınında ya da içinde yer alması tarihe geri getirilemez zarar olarak görülüyor. Tüm bu çalışmalara otopark alanı da eklenince neden antik kentin içinde ya da yakınında sorusu geliyor akıllara.

Selçuk Üniversitesi Arkeoloji bölümü öğretim üyesi, Knidos Kazı ve Restorasyon Başkanı Prof. Dr. Ertekin Doksanaltı ve Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu yöneticisi, arkeolog-editör Nezih Başgelen gazetemize açıklamalarda bulundu.

'KÜLTÜR VARLIĞI ZARAR GÖRMEDİ'

PROF. DR. ERTEKİN DOKSANALTI

(Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi, Knidos Kazı ve Restorasyon Başkanı )

"Kültür ve Turizm Bakanlığınca hazırlanan ve Muğla Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu 25.09.2024-16444 tarih ve sayılı onayı ile uygulanması planlanan 'Knidos Örenyeri Çevre Düzenleme ve Ziyaretçi Karşılama Merkezi Yapımı' işi kapsamındaki çalışmaların önemli bir ayağını 'Knidos Otopark Alanı' revizyonu ve düzenlemesi oluşturuyor.

Her yıl artan bir şekilde yoğun yerli ve yabancı ziyaretçi kapasitesine sahip olan Knidos ören yerindeki en önemli problem kara yolu ile gelen araçları için mevcut otopark alanının yetersiz kalması. Her sene otoparkın yetersizliği ve iptidai durumundan dolayı özellikle Temmuz- Eylül aylarında yoğun ziyaretçi sebebiyle istenmeyen olaylar yaşanıyor ve kimi zaman kazalar meydana geliyor. Bu kapsamda mevcut otopark alanı proje dahilinde revize edilerek genişletilerek gerek tur otobüsleri gerekse de özel araçlar için uygun bir hale getirilecek.

Arkeologlar denetiminde sürdürülen kazı çalışmalarında arkeoloji metodolojisinde faaliyetler sürdürüldü ve herhangi bir kültür varlığı zarar görmedi.

KONUMU...

Olması gerektiği üzere gerekli tesviye çalışmalarında kent dışından herhangi bir hafriyat ya da dolgu malzemesi kesinlikle ören yerine getirilmedi. İlgili alanda gösterilen toprak yığını yine Knidos ören yerindeki farklı alanlardan çıkan kazı toprağıyla da desteklenerek Bayramda oluşacak ziyaretçi yoğunluğu düşünülerek tesviye çalışmaları sürüyor" diyor. Kazı başkanı Doksanaltı sözlerine şöyle devam etti: "Knidos konumu itibarı ile Datça Yarımadası'nın en uç noktasında yer almakta ve en yakın modern yerleşim ile arasında 8 kilometre mesafe bulunuyor. Kentin yamaç ve dağlık topografik yapısı ve modern karayolu boyunca devam eden Nekropol (Mezarlık) alanı nedeniyle yolda genişleme ya da yeni bir otopark alanı oluşturmak mümkün değil. Bu nedenle ilgili proje dahilinde hali hazırdaki otoparkın genişletilmesi planlandı ki Knidos Ören yerinde başka bir uygun alan bulunmuyor. Bu nedenle alanda herhangi bir kültür varlığı zarar görmemesi için uygulama alanlında önce jeofizik çalışmaları gerçekleştiridi. Yüzey altında herhangi bir yapılaşma olmadığı tespit edildikten sonra, arkeolojik kazılar tamamlandı ve ardından yeni bir kazı ya da yeni bir genişletme yapılmaksızın kendi alanından çıkan hafriyat/ kazı toprağı ile dolgu tesviye gerçekleştirildi" açıklamasında bulundu.

ANTİK KENTİN İÇİNE OTOMOBİL GİREMEZ!

NEZİH BAŞGELEN

(Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu yöneticisi, arkeolog-editör)

Arkeolojik sitlerimizde koruma ve kullanma koşullarının dengeli bir şekilde uygulanmasında sahada karşımıza çıkan en önemli sorunların başında otopark ihtiyacı ve bu yöndeki gelişigüzel girişimler gelmekte. Kitle turizminin gözde ören yerlerinde kapasite üstü araçların sit alanı içinde gelişigüzel bırakılması arkeolojik alanların ve anıtların korunmasında ciddi sıkıntılar yaratıyor. İnsanımız çoğu yerde gezmek istediği tarihi anıtlar ören yerleri söz konusu olduğunda neredeyse koruma altındaki anıtların dibine kadar arabasıyla gidip görme eğiliminde. Bu durum her açıdan ciddi sorunlar yaratıyor zaman zaman da fiziki zararlar verildiği de görülüyor. Bu açıdan Arkeolojik Sitlerimizde alan yönetimleri aktif hale gelene kadar otopark sorunlarının öncelikli olarak çözümlenmesi ve bir an önce rasyonel şekilde düzenlenmesi gerekiyor. Bu sorunun tipik bir örneği Datça'da dünyaca ünlü Knidos ören yerinde yaşanıyor.

GÖBEKLİTEPE ÖRNEĞİ VAR

Ege Denizi'yle Akdeniz arasında doğubatı yönünde uzanan 70 km uzunluğuyla doğal bir sınır oluşturan Reşadiye (Datça) Yarımadası'nın en ucundaki Knidos antik kenti eşsiz konumu, sahip olduğu arkeolojik kalıntıları, çifte limanı yanı sıra yetiştirdiği sıradışı bilim adamlarıyla da tarihe geçmiş çok önemli antik bir yerleşim. Her geçen yıl daha da fazla yerli ve yabancı turistin ilgi odağı olan Knidos'taki mevcut otopark alanının karayolundan gelenler arttığında yetmediği görülüyor. Coğrafi kısıtlar ve sit alanı kuralları gereği yeterli bir otopark alanı ören yerine gelmeden biraz daha uzak farklı bir yerde planlanabilir. Knidos gibi benzersiz ören yerimiz için Batı'da olduğu gibi özel uygulamalar ve buraya uygun (karadan-denizden servis hizmeti gibi ) örnek çözümler geliştirilebilinir. Bunu sorun daha fazla kangren olmadan uzmanların ortak aklıyla uluslararası örnekleri göz önüne alarak bir an önce yapmak durumundayız.

Göbeklitepe'deki gibi başarılı ve örnek bir uygulama Knidos için de buranın şartlarına uygun bir şekilde planlanabilir.