ABD basını: İsrail'in gizli nükleer silah programı genişliyor

İsrail'in İran'a başlattığı saldırı ve İran'ın misillemeleriyle devam eden savaş altıncı gününe girerken, İran'ın nükleer silah üretmeye yakın olduğunu iddia eden İsrail'in gizli nükleer programı ABD basınına yansıdı.

The Wall Street Journal (WSJ) gazetesinin haberine göre, kurulduğu 1948 yılından kısa bir süre sonra "hayatta kalmayı güvence altına almak için" kendi nükleer programını oluşturmak isteyen İsrail devletinin gizli bir nükleer silah programı var ve bazı uzmanlara göre bu program genişlemeye devam ediyor. İsrail ise bu programı kamuoyu önünde kabul etmiş değil.

EN AZ 90 SAVAŞ BAŞLIĞI OLDUĞU DÜŞÜNÜLÜYOR

İngiltere'nin başkenti Londra'daki Uluslararası Stratejik Çalışmalar Enstitüsü'nden nükleer güvenlik uzmanı Alexander K. Bollfrass, "Resmi diplomatik duruş açısından bakıldığında İsrail bunu ne kabul edecek ne de inkar edecektir" diye konuştu.

Bollfrass'a göre, İsrail'in nükleer silahları Ortadoğu'ya "getirecek" ilk ülke olmayacağı yönündeki söylemi, kurulu bir nükleer silah programını örtmeye yönelik bir teşebbüs olarak düşünülebilir.

Silah Kontrolü ve Nükleer Silahların Yaygınlaşmasının Önlenmesi ve Nükleer Tehdit İnisiyatifi'ne göre, İsrail'in en az 90 savaş başlığının ve yüzlercesinin üretilmesine yetecek kadar nükleer fisyona uğrayabilir materyalinin olduğuna inanılıyor.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'na (UAEA) göre, dünyada 30 ülkenin nükleer silah geliştirme kapasitesi olduğu düşünülse de silahlara sahip olduğu bilinen sadece dokuz ülke var. İsrail ise Kuzey Kore'den sonra en küçük mühimmata sahip ülke. Uzmanlara göre, İsrail, savaş başlıklarını savaş uçaklarından, denizaltılardan ya da balistik füze rampalarından ateşleyebilir.

İSRAİL, BM ANTLAŞMASINA TARAF DEĞİL

İsrail aynı zamanda Hindistan, Pakistan, Kuzey Kore ve Güney Sudan ile birlikte Birleşmiş Milletler (BM) Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması'na imzacı olmayan beş ülkeden biri. 1970 yılında yürürlüğe giren antlaşma ile birlikte hükümetler nükleer enerjiyi barışçıl amaçlarla kullanmayı ve nükleer silahların yayılmasını önlemeyi taahhüt ediyor. İran ise antlaşmaya taraf ülkelerden biri.

İsrail'in antlaşmayı imzalaması için nükleer silahlardan vazgeçmesi gerekiyor. Antlaşma, İngiltere, Çin, Fransa, Rusya ve ABD olmak üzere resmi olarak beş nükleer devleti tanıyor. Bu ülkeler aynı zamanda BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleri.

İSRAİL'İN NE ZAMANDIR NÜKLEER SİLAHLARI VAR?

İsrail Atom Enerjisi Komisyonu, 1952 yılında kuruldu. İlk başkanı Ernst David Bergmann, nükleer bir bombanın kendilerinin "bir daha asla koyunlar gibi kıyıma götürülmeyeceğini" garanti edeceğini savunmuştu.

Araştırmacılara göre, İsrail, nükleer silah geliştirme tesisini 1958 yılında, ülkenin güneyindeki Dimona'da inşa etmeye başladı. Yakın zaman önce gizliliği kaldırılmış Aralık 1960 tarihli bir ABD istihbarat raporuna göre, Dimona projesi, plütonyum üretimi için yeniden işleme tesisini de içeriyor. Rapor, projenin nükleer silahlarla alakalı olduğu sonucuna vardı.

Silah Kontrol Derneği'ne göre, İsrail, 1967 yılında gizlice nükleer patlayıcıları inşa etme kabiliyetini geliştirdi. Amerikan Bilim İnsanları Federasyonu'na göre, 1973 yılına gelindiğinde ABD "İsrail'in nükleer silahları olduğuna ikna olmuş" vaziyetteydi.

Uzmanlara göre, İsrail'in ABD'nin "nükleer koruma şemsiyesinin" altında olmaması da esasında kendi nükleer silahlarının olduğunun dillendirilmemiş bir kabulü anlamına geliyor.

İSRAİL'İN NÜKLEER SİLAHLARI NEREDE?

İsrail'in şu ana kadar savaşta hiç nükleer silah kullanmadığına işaret edilen haberde, Yahudi Sanal Kütüphanesi'nde paylaşılan bilgilere de yer verildi. Buna göre, İsrail'in 1967 ve 1973'teki Arap-İsrail savaşları sırasında nükleer bombalar hazırladığı düşünülüyor.

Son 50 yıldır basına yansıyan haberlerde de İsrail'in ülkenin güneyindeki Negev Çölü de dahil olmak üzere yeraltı alanlarında nükleer silahlarını test ettiği ifade ediliyor. Bunlardan birinin Eylül 1979'da kayıtlara geçtiği belirtiliyor.

O dönemde bu durum olayı tespit eden uydunun adından hareketle "Vela olayı" olarak kayıtlara geçmiş, ABD'nin eski başkanı Jimmy Carter'ın 2010'da yayınlanan Beyaz Saray günlüklerinde de İsrail'in Güney Afrika'nın güney ucu yakınlarında nükleer bir patlamayı test ettiğine dair "artan bir inanç" olduğuna işaret edilmişti.

İsrail'in nükleer silah programının Dimona'da olduğuna inanılıyor. Uzmanlara göre, UAEA denetçileri, buraya daha önce hiç gitmedi ve İsrail ile UAEA'nın burayı izlemesine izin verecek bir anlaşması da bulunmuyor. Bazı ABD'li bilim insanları 1960'lı yıllarda Dimona'yı ziyaret etmiş ve nükleer programın barışçıl olduğuna karar vermişti. ABD'li denetçilerin bu tarihten sonra oraya gittiğine dair ise kamuoyuna yansıyan herhangi bir kanıt bulunmuyor.

UYDU GÖRÜNTÜLERİ ORTAYA KOYDU: DİMONA'DA YENİ İNŞAAT

Uydu görüntüleri de son beş yıl içinde Dimona'da yeni bir inşaat olduğunu ortaya koyuyor. Uzmanlara göre, bu, tesiste en azından tamir ve modernizasyon yapıldığına işaret ediyor. Bazı uzmanlara göre ise İsrail nükleer kapasitesini artırmak için Dimona'da yeni bir reaktör inşa ediyor.

İsveç merkezli Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'nün (SIPRI) geçen hafta yayımladığı bir rapor da İsrail'in buradaki bir reaktör alanını plütonyum üretmek için güncellediğini ortaya koydu. Plütonyum hem nükleer silah amaçlarıyla hem de uzay gibi barışçıl amaçlarla kullanılabiliyor.