CHP Bursa Milletvekili Pala: Yabancı doğumlu verem olgularındaki artış görmezden gelinmemeli

CHP Bursa Milletvekili Kayıhan Pala, üç yıldır yenilenmeyen Verem Savaşı Raporlarıyla birlikte Türkiye'de tüberküloz gözetiminin bir bulmacaya dönüştüğünü belirterek, konuyla ilgili Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu'nun yanıtlaması istemiyle kapsamlı bir yazılı soru önergesi sundu. Bakanlık, soru önergesini henüz yanıtlamadı.

Konuyla ilgili resmi ve uluslararası göstergelerin, tablonun ne kadar endişe verici olduğunu ortaya koyduğuna dikkat çeken Kayıhan Pala, "Verem Savaşı Dispanserlerine başvuran yabancı doğumlu hastaların payı 2018'de yüzde 10,8 iken Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi'nin (ECDC) 2022 verisine göre yüzde 15,6'ya fırladı. Bu dört yıllık sıçrama, Türkiye'ye sığınmacı ve kontrolsüz göç akışının da hızlandığı döneme denk geliyor; ancak Sağlık Bakanlığı halen bu artışın demografik dağılımı, direnç profili ya da yayılım dinamikleri konusunda herhangi bir analizi kamuoyuyla paylaşmış değil." ifadelerini kullandı.

Bakanlığın sağlık çalışanlarına ilettiği verileri paylaşan Pala, "Yüzde 85'in üzerinde olması beklenen tedavi başarısı eşiğini 2022'de yalnızca 25 ilin yakalayabildiği, 50 ilin hedefin altında kaldığı ve Gümüşhane'den hiç veri gelmediği görülüyor. Bu ölçekte bir performans düşüşünün, yetersiz sağlık hizmetinin yanı sıra göçmen hastaların tedavi sürecinden kopması gibi hayati gerekçeleri olması muhtemel; fakat resmî rapor sustuğunda eksikliğin kaynağı da çözüme yönelik yol haritası da karanlıkta kalıyor. Bakanlık bu eksiklerin ve başarısızlığın nedenlerini açıklayıp çözüme dönük hangi önlemleri aldığını anlatmalıdır." dedi.

Yine eldeki kısıtlı bilgilere göre 2019'dan beri düzenli artış gösteren eş zamanlı HIV-tüberküloz enfeksiyonu taşıyan hasta sayısının artmakta olduğuna vurgu yapan Pala "Bu tehlikeli artışın nedenine dair hiçbir açıklama yok. Bakanlık bu konuda bir araştırma yaptı mı, bilmiyoruz. Bu hastalar için özel olarak halk sağlığı önlemleri alınıyor mu?" sorusunu sorarak Bakanlığı bir kez daha şeffaflığa davet etti.

"Yarım kalmış tedavi, yalnızca bireysel sağlık hakkını değil toplum sağlığını da tehdit ediyor; çünkü hastalığı taşıyan kişi başka bir ülkeye gönderilerek sorun sözde çözülmüş oluyor ancak hasta gittiği yerde hastalığı yaymaya devam ediyor. Üstelik hasta hakları da ihlal edilmiş oluyor." diyen Pala, "Yabancı hastalar hakkında deport kararı veriliyorsa bunların gerekçesi nedir?" sorusunun cevabını istiyor. Aynı belirsizlik, hastanelerde yatarak tedavi gören yabancı doğumlu hastalardan ücret alınıp alınmadığı meselesinde de geçerli. Pala, bulaşıcı hastalık taşıyan yabancı hastalardan ücret talep edilmesinin, tedaviyi zorlaştırıp hastalığın yayılması riskini artıran bir halk sağlığı sorunu olduğunun altını çizdi.

Sağlık Bakanlığının 2022, 2023 ve 2024'e ait Verem Savaşı Raporlarının geciktirilmeden yayımlanması gerektiğini belirten Prof. Pala, raporların 2021'den sonra kesintiye uğramasının gerekçesinin de açıklanmasını talep etti. Yabancı doğumlu tüberküloz hastalarına ilişkinse 2013 yılından beri hemen hemen hiç veri paylaşılmadığına dikkat çeken Kayıhan Pala, "Bu verilerin kamuoyuna ve bilim çevrelerine sunulması, epidemiyolojik analizler ve halk sağlığı planlaması açısından büyük önem taşıyor. Veri yokluğunun nedeni bu konuda yetersiz çalışma olması mı yoksa şeffaflıktan kaçınılması mı, bunu öğrenmek zorundayız. Her iki durum da kabul edilemez. Bu veriler derhal uzmanların ve halkın bilgisine sunulmalıdır." ifadelerini kullandı.

Konuyla ilgili Bakanlığı eyleme geçmeye çağıran Pala, "Veremle mücadele, veriyi saklayarak değil paylaşarak kazanılır. Yabancı doğumlu olgular artıyorsa bunun nedenlerini, coğrafi dağılımını ve direnç tiplerini bilmek zorundayız. Yabancı ülkelerde doğmuş hastalarda tüberküloz tedavi başarısı hedeflenen düzeye çıkamazken, bazı hastalarda eş zamanlı HIV enfeksiyonu yükseliyorsa bu gelişmelerin ardındaki dinamikler paylaşılmalı ve çözüm için bilimsel strateji ortaya konmalıdır. Bakanlık sessiz kaldıkça tehlike büyüyor. Güncel raporlar açıklanmalı, yabancı doğumlu hastalara dair ayrıntılı istatistiklerle birlikte tedaviyi, sosyal desteği güçlendirecek; yabancı olsun veya olmasın, hasta haklarını gözetecek plan ve stratejiler kamuoyuna sunulmalıdır." diyerek sözlerini noktaladı