Fatih Sultan Mehmet'in ressamı Sinan Bey'in mezar taşı Bursa'da korunuyor

Sinan Bey'in mezar taşı, Osmanlı Devleti'nin ilk medreselerinden, padişah Çelebi Mehmet tarafından Yeşil Cami Külliyesi'nin bir parçası olarak 1414-1424 yıllarında yaptırılan Yeşil Medrese'de hizmet veren Türk İslam Eserleri Müzesi'nin bahçesinde bulunuyor.

Fatih Sultan Mehmet'in vefatına yakın zamanlarda portresini çizdiği belirtilen Sinan Bey'in yaklaşık 6 asırlık mezar taşında Arapça olarak "Nakkaş-ı Sultan" yani sultanların nakkaşı ifadesi okunuyor.

Tarihçiler, mezarı kaybolan Sinan Bey'in müze bahçesinde korunan, uzmanlar ve ilgililer dışında kimsenin bilmediği mezar taşının daha çok kişi tarafından bilinmesini istiyor.

Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Orta Çağ Tarihi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Basri Öcalan, Nakkaş Sinan Bey'in hayatı hakkında çok fazla bilgi olmadığını, 15-16. asır yazarlarından Gelibolulu Mustafa Ali'nin Menakıb-ı Hünerveran adlı eserinde bazı bilgiler yer aldığını söyledi.

Söz konusu eserde, Sinan Bey'in Fatih Sultan Mehmet dönemi sanatkar ve nakkaşlarından olduğu, İtalya'ya gidip orada dönemin meşhur ressamlarından Mastori Paoli'den ders aldığının ifade edildiğini belirten Öcalan, "Nakkaş Sinan'ın şöhreti, ona veya talebesi Şiblizade Ahmet Çelebi'nin de olduğu söylenen, meşhur elinde gül koklayan Fatih portresinden geliyor. O portrenin de nakkaşı olduğu söyleniyor." dedi.

Öcalan, Nakkaş Sinan Bey'in Bursalı olduğunu, Bursa'da 1480'li yıllarda vefat ettiğini dile getirerek, "Vefat ettiğinde Deveciler Mezarlığı'na defnedildiğini biliyoruz ancak şu anda böyle bir mezarlık yok. Buraya birçok ünlünün defnedildiğini kayıtlardan anlıyoruz ancak hiçbirinin mezarının günümüze kadar gelmediğini biliyoruz. Oraya defnedilenlerden biri de Nakkaş Sinan Bey'dir. Onun mezar taşının en geç 1922'ye kadar orada olduğunu kaynaklardan biliyoruz." ifadesini kullandı.

Deveciler Mezarlığı'nın 1900'lü yıllardan itibaren yavaş yavaş kaldırıldığını anlatan Öcalan, Sinan Bey'in mezar taşının 1922'de dönemin Bursa Müzesi'nin bahçesine getirildiğini bildirdi.

"Birkaç padişah döneminde nakkaşlık yaptı"

Öcalan, Memduh Turgut Koyunluoğlu'nun İznik ve Bursa tarihiyle ilgili yazdığı kitapta "(Sinan Bey) Çelebi Mehmet döneminden itibaren sultan nakkaşlığı yaptı." ifadesinin yer aldığını dile getirerek, "O bilgi ve mezar taşında geçen ifadeden hareketle birkaç padişah döneminde nakkaşlık yaptığını ifade edebiliriz. En erken Çelebi Mehmet'tir. Ondan sonra 2. Murat ama asıl itibarıyla Fatih döneminde nakkaşlık yaptığını biliyoruz." diye konuştu.

Hasan Basri Öcalan, Sinan Bey'in çizdiği Fatih Sultan Mehmet portresinin Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde muhafaza edilen murakkalar (güzel yazı örneklerinin bir araya getirilmesiyle hazırlanan albüm) arasında tespit edildiğini söyledi.

Sinan Bey'in son derece süslü bir mezar taşı olduğuna dikkati çeken Öcalan, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Mezar taşında 'Sahibü'l-kabr/El merhum/El mağfur/Es said/Eş şehid/El-muhtac ila-rahmetillahi teala/Nakkaş-ı Sultan' yani sultanların nakkaşı 'Sinan' veya 'Mehmet Sinan Bey' yazıyor. Burada bir tereddüdümüz var. Yazı, çok girift. 'İbn Saati Nurullah.' Babasının adı Nurullah olabilir. Farklı okuyanlar var ama ben böyle okudum. Dolayısıyla sultanların nakkaşı olduğu, adının Mehmet Sinan olduğu görüyoruz. Babasının adı Nurullah. Arka tarafında da 'Sahibü'l-kabr Nakkaş Sinan' yazıyor. Alt tarafında da bir hadis-i şerif var. Mealen 'Müminler ölmezler. Bilakis onlar fani alemden baki aleme göç ederler.' yazar. Taş, şifreli bir şekilde yazılmış, birçok şey gizlenmiş gibi. Bütün bunlar, biraz bilinmezlik oluşturuyor. Bu kadar süslü ve güzel, önemli bir taşı korumak, envanterini çıkararak, araştırmacıların, okuyucuların, meraklıların ilgisine sunmak gerekir."

"Kültür sanat hayatına önemli bir figürü yeniden hatırlatmak"

Tarihçi yazar Samet Altıntaş da Nakkaş Sinan Bey'in Fatih Sultan Mehmet ile yükselen resim geleneğinde önemli bir figür olduğunu vurguladı.

Fatih Sultan Mehmet'in portrelerini çizdirmiş bir padişah olduğunu belirten Altıntaş, "Portrelerini çizenlerden biri, Venedik ekolüne mensup Gentile Bellini. İstanbul'a 1479'da geliyor ve padişahın ölmezden 2 sene evvel resmini çiziyor. Nakkaş Sinan Bey de Fatih'in emriyle Venedik'e gönderilen, orada resim üstatlarından ders alan Paoli'nin yanında yetişmiş bir kişi. İtalya'dan döndüğünde kendisi de Fatih'in portresini çiziyor." diye konuştu.

Altıntaş, mezar taşının Bursa'daki Türk İslam Eserleri Müzesi'nin bahçesinde yer aldığını ifade ederek, "Burayı ziyarete gelenler için en azından Nakkaş Sinan Bey'in adının olduğu bir levha, onun yaptığı Fatih portresinin de bulunduğu bir bilgilendirme alanı gibi özel bir yer olursa hem burayı ziyaret edenlerin ilgisini çeker hem de kültür sanat hayatına önemli bir figürü yeniden hatırlatmış oluruz." dedi.

Fatih Sultan Mehmet'in gül kokladığı portresinin önceleri Sinan Bey'in elinden çıktığının bilindiğini dile getiren Altıntaş, "Yapılan son araştırmalarda, Nakkaş Sinan Bey'in talebesi Şiblizade Ahmet Çelebi elinden çıktığı yönünde ittifaka varıldı. Böyle bir konsensüs sağlandı. Fatih, vefatına yakın zamanlarda, padişah deniz mahsulleri çok tükettiği için, kilolu bir halde görünüyor. Onun meşhur bir görseli vardı. Nakkaş Sinan Bey'in çizdiği tablo, odur." ifadelerini kullandı.