Bursa Milletvekili Pala: Şehir hastanelerinin maliyetleri hala muamma

Cumhuriyet Halk Partisi Bursa Milletvekili Prof. Dr. Kayıhan Pala'nın, şehir hastanelerinin Kamu-Özel İşbirliği (KOİ) modeliyle işletilmesi ve maliyetleriyle ilgili Sağlık Bakanlığı'na yönelttiği sorulara verilen yanıtlar yetersiz kaldı. Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu imzasıyla gönderilen yanıtta, birçok kritik sorunun cevapsız bırakıldığını belirten Pala, kamu kaynaklarının etkin kullanımı ve şeffaflık konusunda halktan kaçıldığını vurguladı.

Pala'nın Mercek Altına Aldığı Konular

Prof. Dr. Kayıhan Pala, 7 Şubat 2025 tarihinde sunduğu soru önergesinde, şehir hastanelerinin ortaya çıkışından bugüne kadar tartışmalara neden olan yüksek maliyetlerini gündeme getirmişti. Pala, önergesinde özellikle şu noktalara dikkat çekmişti:

- KOİ modeliyle yürütülen şehir hastanelerinin sayısının 34'ten 18'e düşürülmesi ve bunun yüksek maliyetle ilişkisi.

- Dönemin Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın 2023 yılında, şehir hastaneleri için potansiyel kamu taahhüdünü 322 milyar Euro olarak açıklaması ve bu rakamın Kalkınma Bakanlığı'nın 2017 raporundaki 30,3 milyar dolarlık kira verisiyle çelişmesi.

- Şehir hastanelerinin inşaat sürelerindeki gecikmeler nedeniyle işletme sürelerinin 25 yıldan ortalama 18 yıla düşürüldüğü yönündeki açıklamalar.

Bu bağlamda Pala, Bakanlığa 11 ayrı soru yönelterek, şehir hastanelerinin işletme süreleri, yapılan yıllık ödemeler (kullanım ve hizmet bedelleri), SGK'dan doğrudan kaynak aktarılıp aktarılmadığı, güncel kamu taahhüdü, Sayıştay raporlarındaki usulsüzlükler ve Bakanlık merkez binasının kira ödemeleri gibi kritik konulara açıklık getirilmesini talep etmişti. Ayrıca Akfen İnşaat'ın şehir hastanelerini varlık olarak göstererek halka arz edilmesi konusunda Bakanlıktan izin alınıp alınmadığı da sorular arasındaydı.

Bakanlığın Genel Yanıtı: "Her Şey Mevzuata Uygun"

Sağlık Bakanlığı'ndan gelen yazıda, Kayıhan Pala'nın 11 sorusunun tamamına genel bir çerçevede ve yetersiz yanıt verildiği görüldü.

Yanıtta öne çıkan noktalar şunlar oldu:

Şehir Hastaneleri projelerinin kullanım bedeli hesaplamalarının 6428 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik kapsamında yapıldığı,

25 Ocak 2020 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmelik değişikliği ile kullanım bedeli ödemelerine taban/tavan uygulaması getirilerek ödemelerin sınırlandırıldığı,

Projelerin işletme dönemlerine ilişkin olarak süre kesintileri gerçekleştirildiği ve kalan işletme sürelerinin her proje bazında farklılık gösterdiği,

Sayıştay Başkanlığı tarafından yapılan denetimler ve tespit edilen bulguların Bakanlıkça değerlendirilerek gerekli açıklamaların yapıldığı ve ihtiyaç duyulması halinde düzeltici idari işlemlerin gerçekleştirildiği, Sayıştay raporlarında değinilen hususların azami özenle takip edildiği belirtildi.

Kayıhan Pala'dan Sert Eleştiri: "Bakanlık Şeffaflıktan ve Hesap Verebilirlikten Kaçmayı Sürdürüyor!"

Bakanlığın yanıtını değerlendiren Prof. Dr. Kayıhan Pala, genel geçer ve mevzuat odaklı ifadelerin, sorulara beklenen somut ve ayrıntılı yanıtları vermekten uzak olduğunu belirtti. Pala, açıklamasında şu ifadelere yer verdi:

"Şehir hastanelerinin ülkemiz sağlık bütçesi üzerindeki büyük yükü, Kamu-Özel İşbirliği modelinin getirdiği potansiyel taahhütler ve Sayıştay raporlarındaki usulsüzlükler 2009 yılından bu yana yıllardır süregelen tartışma konularıdır. Bu denli önemli bir konuda Bakanlıktan beklentimiz, şeffaf ve ayrıntılı verilerle kamuoyunu aydınlatmasıydı. Ancak aldığımız yanıtta maalesef sorduğumuz 11 kritik sorunun neredeyse tamamı, genel ifadelerle geçiştirilmiştir.

Örneğin, her bir şehir hastanesinin ayrı ayrı işletme süreleri ve hizmet sunacağı yıl bilgisi, her yıl ödenen 'kullanım bedeli' ve 'hizmet bedeli' toplamları gibi temel maliyet kalemlerine ilişkin hiçbir rakam açıklanmamıştır. SGK'dan şehir hastanelerine doğrudan kaynak aktarılıp aktarılmadığına ilişkin sorumuz da yanıtsız kalmıştır. Bakan Koca'nın şehir hastanelerine toplam 322 milyar Euro'luk potansiyel taahhüdün güncel durumuna ilişkin herhangi bir açıklama da yapıl(a)mamıştır.

Sayıştay raporlarındaki usulsüzlükler, fazla ödemeler ve hatalı muhasebeleştirmeler gibi ciddi bulgulara ilişkin neler yapıldığı ve Bakanlıkça uygulanan yaptırımlara ilişkin detaylı bilgi veril(e)memiştir. Sadece 'gerekli açıklamalar ve düzeltici idari işlemler gerçekleştirilmektedir' biçiminde muğlak bir ifadeyle yetinilmiştir. Hatta Sağlık Bakanlığı merkez binası için yapılan kira ödemelerinin yıllara göre dökümü bile açıklan(a)mamıştır.

Akfen İnşaat'ın şehir hastanelerini varlık göstererek halka arz etmesi konusunda Bakanlıktan izin alınıp alınmadığı gibi önemli bir etik ve hukuki soruya da cevap veril(e)memiştir.

Sağlık Bakanlığının açıklaması, kamu kaynaklarının şeffaf ve hesap verebilir bir şekilde kullanılması ilkesine aykırıdır. Şehir hastaneleri adıyla toplumun karşısına çıkartılan KÖİ hastanelerinin, ülkemizde "Sağlıkta Dönüşüm Programı" adıyla bilinen neoliberal sağlık reformlarının bir parçası olduğu gerçeğinden bağımsız olarak değerlendirilmesi söz konusu

değildir. Şehir hastaneleri her ne kadar kamu hastanelerinin kavuştuğu yeni ve modern binalar olarak tanıtılsa da kamu-özel-işbirliği yöntemiyle yapılan bu yerleşkelerin "kamu" ile ilgisinin olmadığı açıktır. Şehir hastaneleri "kamu" adını kullanarak küresel sermayeye yeni ve büyük bir kaynak aktarmanın aracı olmuştur. Şehir hastanelerinin gerçek maliyeti ve bu modelin getirdiği yük, Bakanlık tarafından inatla kamuoyundan saklanmaktadır. Şehir hastanelerinin işletme modeli, halkın sırtında bir kambur olarak sermaye sahiplerini zengin etmeye devam etmektedir. Sorumlular konuyu halkın gündeminden kaçırmaya devam ettikçe, konunun aydınlatılması ve bu çarpık sistemin sona erdirilmesi için konuyu gündeme getirmeye devam edeceğiz."