Dünya'ya 60 yıldır eşlik eden 'gizli bir uydu' keşfedildi

Dünya'nın 4,5 milyar yıldır bilinen tek doğal uydusu Ay olsa da gökbilimciler, 'yarı uydu' (quasi-satellite) adı verilen özel yörüngelere sahip küçük cisimlerin gezegenimize uzun süreli eşlik edebildiğini söylüyor.

Uzmanlara göre bu cisimler, Dünya'nın etrafında dönmüyor; Güneş'in etrafında, Dünya'nın yörüngesiyle neredeyse senkron bir hatta ilerliyor. Gökyüzünde, Dünya'nın çevresinde dolanıyormuş gibi görünmelerinin nedeni de bu eşzamanlı hareket.

KÜÇÜK VE KARARSIZ REFAKATÇİ

Pan-STARRS ekibinin tespit ettiği 2025 PN7, çapı yaklaşık 19 metre olan küçük bir asteroit. Analizlere göre yaklaşık 60 yıldır Dünya ile yarı uydu konumunda ve yaklaşık 60 yıl daha bu şekilde kalması bekleniyor. Ardından yörüngesini değiştirip uzaklaşabileceği söyleniyor.

Bilinen altı yarı uyduya katılan 2025 PN7, şimdiye kadarki en küçük ve 'en az kararlı örneklerden biri' olarak tanımlanıyor.

İLK ÖRNEKTEN BUGÜNE...

İlk yarı uydu keşfi 1991 VG ile 1991 yılında yapılmış; bu cisim, o dönem 'dünya dışı bir sonda olabilir mi?' tartışmalarına bile yol açmıştı.

Bugün ise bu tür cisimlerin doğal oldukları biliniyor ve Dünya-Ay sisteminin Güneş çevresindeki yolculuğuna eşlik eden ikincil bir 'asteroit kuşağı' benzeri bir örnek oluşturdukları düşünülüyor.

Buna karşılık, daha uzun ömürlü bir yarı uydu olan Kamoʻoalewa'nın Dünya ile ilişkili yörüngesini yaklaşık 381 yıl sürdüreceği hesaplanıyor.

UZAKLIK VE GÖRÜNÜRLÜK

2025 PN7, Dünya'ya 4,5 milyon km ile 59 milyon km arasında değişen bir mesafe aralığında yaklaşıp uzaklaşıyor. Bu nedenle çıplak gözle görülemiyor; yalnızca güçlü teleskoplarla izlenebiliyor.

Ayrıca Dünya'nın kütle çekimine bağlı değil; bu nedenle 'Dünya çevresinde dönüyormuş' izlenimi veren, ancak gerçekte Güneş yörüngesinde refakat eden bir 'yol arkadaşı' olarak tanımlanıyor.

Hem 2025 PN7, hem de Kamoʻoalewa, Dünya'nın Güneş çevresindeki hareketiyle uyumlu yörüngelere sahip, Arjunas sınıfı asteroitler arasında yer alıyor.

Uzmanlar, Şili'de faaliyete geçen Vera Rubin Gözlemevi sayesinde bu 'gizli refakatçilerin' daha fazlasının keşfedilebileceğini öngörüyor. Söz konusu bulgular, Research Notes of the AAS dergisinde yayımlandı.

GEÇİCİ MİNİ UYDULAR DA VAR

Yarı uyduların yanı sıra, zaman zaman Dünya'nın kütle çekimine kısa süreliğine yakalanıp gerçek bir "geçici mini uydu" (minimoon) gibi Dünya etrafında dönen cisimler de oluyor.

Bugüne dek yalnızca dört mini uydu doğrulandı ve hiçbiri kalıcı olarak yörüngede kalmadı.