Edirne kırmızısının kullanım alanları genişliyor

Trakya Üniversitesi (TÜ) Edirne Gülü ve Kırmızısı Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Nilgün Becenen, Osmanlı döneminde casusluk olaylarına konu olduğu için "efsane renk" olarak da bilinen "Edirne kırmızısı"nın (Rouge d'Adrinople) kullanım alanlarının arttığını söyledi.

Doç. Dr. Becenen, Edirne kırmızısının yeniden kent kültürüne kazandırılması amacıyla TÜ'nün öncü çalışmalar gerçekleştirdiğini ifade etti.

Bu kapsamda ilk olarak farkındalık ve tanıtım çalışmaları yapıldığını anlatan Becenen, daha sonra rengin elde edildiği kök boya bitkisinin yetiştirilmesi için deneme ekimleri gerçekleştirildiğini anlattı.

Araştırma projeleriyle rengin reçetesini ortaya çıkardıklarını belirten Becenen, "Yapılan çalışmalarla kök boya bitkisinin yetiştirme koşulları ve hasadını öğrendik. Daha sonra boyama reçeteleri hazırladık. 500'den fazla denemeyle gerçek rengi bulduk. Edirne Valiliği, Edirne Belediyesi ve üniversitemiz yetkililerinin bir araya geldiği toplantıda rengi ortaya koyduk." dedi.

Kök boya bitkisinin ekim alanları genişliyor

Becenen, Edirne kırmızısının geliştirilmesine yönelik çalışmaların şehirdeki paydaş kurumlarla birlikte yürütüldüğünü dile getirdi.

Rengin elde edildiği rubia tinctorum adlı kök boya bitkisinin deneme ekimlerinin başarıyla yapıldığını ve çiftçiler tarafından üretimine geçildiğini aktaran Becenen, şunları kaydetti:

"Çalışmalarımız güzel şekilde ilerliyor. Kök boya bitkisinin üretimine başlandı. Edirne için önemli bir değer. Ayçiçeği, buğday ve benzeri önemli tarım ürünlerine bir alternatif olarak görmüyoruz. Kırsal kesimlerde, ayçiçeği, buğday ve benzeri ürünlerin yetişmediği alanlarda bu bitkiyi ekip çiftçimize katma değer sağlayabiliriz. Üreticimiz tarımsal çeşitliliğini artıracak ve daha çok gelir elde edecek. Kök boya bitkisi 3 yıl boyunca hasat edilebilen köklerinde 30 farklı rengi barındıran doğal bir boya kaynağı. Alerjen ve kanserojen değildir. Parlak ve canlı bir kırmızı rengi elde edilir."

Her alana uyum sağlıyor

Becenen, Edirne kırmızısının kullanım alanlarının her gün genişlediğini vurguladı.

Rengin tekstil ürünleri başta olmak üzere boyandığı her objeye değer kattığını belirten Becenen, "Edirne kırmızısını düz boya olarak kullanabiliyoruz. Tekstil ürünlerinde kullanılıyor. Baskı olarak kullanılmaya başlanacak. Ev tekstili, kıyafet, çini sanatı, ahşap boyamalar gibi alanlarda kullanmak mümkün. İhtiyacınız olan her alana uyum sağlayan doğal bir boya." diye konuştu.

Rengin hikayesi

Dünya tekstil sanayisinde önemli yere sahip "Edirne kırmızısı", 15. yüzyılda şehirde kök boya olarak üretildi. Tuğla kırmızısının daha parlağı olarak nitelenen rengi bulan ve adına "Edirne kırmızısı" diyen iki boya ustasının formülü, casusluk yöntemleriyle Edirne'den Avrupa'ya taşındı.

Formül bir süre sonra Fransa'da üretilerek Avrupa'daki tekstil sanayisinde yaygınlaştı.

Fransa'da 1740'lı yıllarda üretildikten sonra "Rouge d'Adrinople" (Edirne kırmızısı) adıyla sektörde kullanılan renk, özellikle tekstil alanında önemli yer buldu. Edirne'de de tarihi yapıların süslemelerinde ve şehrin geleneksel el sanatlarında tercih edilen renk, aradan geçen süreçte unutulmaya yüz tuttu.

Doğduğu topraklara yeniden getirilen rengin popülerliğini artırmak için kentte çalışmalar yapılıyor.