Ticaret Bakanı Bolat: Dört ay üst üste cari fazla vereceğiz

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının 2026 yılı bütçelerine ilişkin sunum yaptı.

Bolat, 2025'in dünya ekonomisi ve ticaretinde belirsizliklerin yeniden tırmandığı, ticarette korumacılığın çok hızlı arttığı bir dönem olduğunu belirterek, bu durumun küresel ticaret politikası belirsizlik endeksinde de rahatça görülebileceğini söyledi.

Dünya ekonomisi ve ticaretindeki bu zayıf görünüme rağmen Türkiye ekonomisinde üretim, istihdam ve ihracat artışlarının devam ettiğini vurgulayan Bolat, Türkiye'nin 2024'te yüzde 3,3 oranında ekonomik büyüme kaydettiğini anımsattı.

Bolat, Türkiye'nin 2025'in ilk çeyreğinde ise yüzde 2,3, ikinci çeyreğinde yüzde 4,8, ilk yarı yıl ortalaması olarak da yüzde 3,6 büyüme kaydettiğini dile getirerek, şu değerlendirmede bulundu

"Son 20 çeyrektir üst üste büyümeye devam ediyoruz. Böylece 2002'de 238,7 milyar dolar olan Gayri Safi Yurt İçi Hasılamız (GSYH), 2024'ün sonunda 1 trilyon 358 milyar dolara ve 2025'in ilk yarıyıl sonunda 1 trilyon 474 milyar dolara yükseldi. Uluslararası Para Fonu (IMF) tahminlerine göre, bu yılın sonunda ülkemizin dünyada satın alma gücü paritesinde 11'inci, Avrupa'da 4'üncü büyük ekonomi olması bekleniyor. 2002'de 36,1 milyar dolar olan mal ihracatımız, 2024 sonunda 261,8 milyar dolar seviyesine yükseldi. 2002'de 14 milyar dolar olan hizmetler ihracatını 2024'te 117,2 milyar dolara yükselttik ve net 61,4 milyar dolar hizmet ticaretinde fazla sağladık."

"İhracatı finansman ve sigorta alanında destekliyoruz"

Dün açıklanan ekim ayı dış ticaret rakamlarına ilişkin bilgi veren Bolat, geçen ayki 24 milyar dolarlık mal ihracatının tarihin en yüksek ekim ayı ihracat rakamı olarak kayıtlara geçtiğini söyledi.

Bolat, dünya pazarlarında zor şartlara rağmen ihracatçılar ile büyük mücadele vererek ekonomik büyümeye ve kalkınmaya katkı sağlamak için gayretle çalışmaya devam ettiklerini söyledi.

Mal ihracatının son 12 ay itibarıyla 270,2 milyar dolarla tarihi rekor seviyeye yükseldiğini belirten Bolat, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bu yılın 10 ayında mal ihracatımız net 8,4 milyar dolar artış kaydetti. Bu dönemde hizmetler ihracatımız net 4 milyar dolar artış gösterdi. Ekim 2025 itibarıyla yıllıklandırılmış hizmetler ihracatımız hesaplarımıza göre 121,2 milyar dolara ulaştı. Merkez Bankasının açıkladığı ocak-ağustos dönemi ödemeler dengesi tablosuna göre de 119,9 milyar dolar durumunda. Yıllıklandırılmış olarak ekim ayı sonunda mal ve hizmet ihracatımız 391,4 milyar dolara yükselmiştir. Yılın başında Cumhurbaşkanımızın bizlere belirlediği 390 milyar dolar hedefini ekim ayında aşmış durumdayız."

Bolat, Bakanlık olarak KOBİ'ler başta olmak üzere firmalara ihracat ile ilgili her konuda destekler sağladıklarını dile getirerek, ihracat destek tutarını 2025'te 25,5 milyar liraya yükselttiklerini, bu desteğin bugüne kadar 15,1 milyar lirasının ödendiğini söyledi.

Hizmetler ihracatı alanında da ihracatçılara 2024'te 7,1 milyar lira destek sağladıklarını aktaran Bolat, 1829 hizmet ihracatçısına bu yılın 10 ayı itibarıyla 5,2 milyar lira ödeme gerçekleştirildiklerini belirtti.

Bolat, 2025'te ihracatçıları desteklemek için 77 tedbirden oluşan ihracat eylem programını uygulamaya aldıklarına dikkati çekerek, ihracatçılara sağlanan destek araçlarına ilişkin bilgi verdi.

İhracat Akademisi ile yeni ihracatçılar yetiştirdiklerini, 2025 itibarıyla 119 ülke, 180 merkez, 234 ticaret müşaviri ve ataşesiyle firmaların yanında yer aldıklarını vurgulayan Bolat, şu ifadeleri kullandı:

"Uzak ülkelere ihracat stratejisi çerçevesinde 50 milyar dolar ihracat hedefliyoruz. İslam İşbirliği Teşkilatı üyeleriyle ihracatı geliştirme stratejimize de özel önem vermekteyiz. Bu yılın 10 ayı itibarıyla yüzde 3,6 oranında İslam ülkelerine ihracatımız artmış durumdadır. İhracatı özellikle finansman ve sigorta alanında Türk Eximbank ile destekliyoruz. Bu yıl sonuna kadar 53 milyar dolarlık ihracat finansman desteği ve sigorta desteğine ulaşmış olacağız."

Bolat, ayrıca Türk Ticaret Bankasının da geçen yıl hizmete girdiğini anımsatarak, bankanın bu yıl ihracatçılara 75 milyar liralık finansman desteği sağlamasını hedeflediklerini bildirdi.

Bankanın şube sayısını da 11'e çıkardıklarını aktaran Bolat, "İhracatı Geliştirme AŞ ile ihracatçılarımıza 178,5 milyar lira kefalet sağladık. Merkez Bankasının ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredileri günlük limitlerini 4,5 milyar liraya yükseltti. Bunun 1,5 milyar liralık kısmı başta tekstil, giyim, deri, ayakkabı, mobilya gibi emek yoğun sektörlere tahsis edilmektedir." diye konuştu.

"Dört ay üst üste cari işlemler fazlası vereceğiz"

Bolat, KOBİ'lerin kredi limitlerinde de genişlemeler yaptıklarını vurgulayarak, KOBİ ölçeğindeki firmalara istihdamlarını korumaları için yılın başından bu yana işçi başına 2 bin 500 lira destek ödemesi yaptıklarını dile getirdi.

Söz konusu uygulamada 1 Ocak 2026'dan itibaren desteğin miktarını ve firma sayısını daha da arttıracaklarını bildiren Bolat, "Ayrıca, 19 serbest bölgemizden geçen yıl 12 milyar dolarlık ihracat yaptık. Bu yıl da 10 ayda yüzde 4,7 artışla 10,4 milyar dolara ulaştık. Yıl sonunda 12,5 milyar doları aşmayı hedefliyoruz." dedi.

Bolat, mal ithalatının ise 2024'te yüzde 5 azalarak 344 milyar dolar seviyesine gerilediğini anımsatarak, geçen ay itibarıyla yıllıklandırılmış ithalatın 361 milyar dolar noktasında olduğunu kaydetti.

Küresel piyasalarda yaşanan büyük dalgalanmalar karşısında altına olan talebin yükselmesinin ithalatı kısmen arttırdığını belirten Bolat, şu değerlendirmede bulundu:

"Dış ticaret açığımız da ekim itibarıyla yıllıklandırılmış olarak 90,7 milyar dolar seviyesindedir. Bu da 2023 yılı mayıs ayındaki tepe noktası olan 122 milyar dolardan 31,3 milyar dolar azalışı ifade etmektedir. İthalat ve ticaret politikası önlemlerini çok geniş bir şekilde uyguluyoruz. Dünyada kendi milli üreticilerini ithalat kaynaklı zarar ve tehditlere karşı ticaret politikası savunma araçlarıyla en fazla koruyan ülkeler arasındayız. Damping ve sübvansiyona karşı önlemde dünyada 4'üncü, korunma önlemlerinde 3'üncü sıradayız. Dampingli ithalatın diğer ülkelerden gelmesine de müsaade etmiyoruz."

Bolat, otomotiv sektöründe üretim açısından da önemli artışların bulunduğuna dikkati çekerek, söz konusu sektörün ihracatta da en önemli kalemi oluşturduğunu dile getirdi.

Ürün güvenliği anlamında da Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi (TAREKS) ile sağlığa uygun olmayan, güvensiz ürünlerin Türkiye gelmesini engellediklerini vurgulayan Bolat, şunları kaydetti:

"Bu yıl sistem üzerinden 3,7 milyon başvuru yapıldı ve başvurulan ürünlerin yüzde 11'i fiili denetime tabi tutuldu. Uygunsuz bulunan ürünlerin ithalatına izin vermedik. Ayrıca 56 milyar dolar olan cari işlemler açığını geçen yıl 10,5 milyar dolara düşürmüştük. Cari işlemler açığımız bu yılın 8 ayı itibarıyla ise 18,3 milyar dolar ile makul seviyelerde devam etmektedir. 2023'te milli gelirdeki payı yüzde 3,6 olan cari işlemler açığı geçen yıl yüzde 0,8'e düşürdük. Bu yıl da yüzde 1,3 civarında devam etmektedir. Ağustos ayında cari işlemler hesabımız 5,5 milyar dolar fazla ile tüm zamanların en yüksek seviyesinde gerçekleşti. Temmuzda da cari işlemler fazlası verdik. Eylülde 1 milyar dolar, ekim ayında 500 milyon dolar cari işlemler fazlası bekliyoruz. Dört ay üst üste cari işlemler fazlası vermiş olacağız."

"Türkiye'den İsrail'e bütün ürün gruplarında ticaret tamamen durdurulmuştur"

İsrail'in Gazze, Batı Şeria, Lübnan ve Suriye'ye yönelik saldırganlığını ve Gazze'deki 2 yılı aşan soykırımını anımsatan Bolat, Türkiye'nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde bu zulme karşı diplomasi, ticaret, hukuk, sağlık ve insani yardımlar alanında en büyük mücadeleyi veren ülke olduğunu belirtti.

Bunun Filistin hükümeti ve diğer ülkeler tarafından da takdirle karşılandığına işaret eden Bolat, "2 Mayıs 2024'te hükümetimizin aldığı kararla Türkiye'den İsrail'e bütün ürün gruplarında ihracat, ithalat, transit ticaret ve serbest bölge ticaretleri tamamen durdurulmuştur. Gümrüklerde ve serbest bölgelerimizde İsrail ile ticaret işlemi yapılamamaktadır çünkü sistem kapalıdır. 2 Mayıs 2024'ten bu yana İsrail ile ticaret sıfırdır. Bunlar Ticaret Bakanlığı gümrük, Türkiye İhracatçılar Meclisi ve Türkiye İstatistik Kurumu verileriyle şeffaf şekilde kamuoyunun önündedir, sabittir." diye konuştu.

Bolat, Türkiye-Filistin Devleti Protokolü imzalandığını anımsatarak, şunları kaydetti:

"Filistin Milli Ekonomi Bakanlığının talep ettiği ve onayladığı ihtiyaçların varış yeri Filistin adresi ve alıcısı Filistinli ithalatçı olmak şartıyla özgün bir kontrollü ticaret mekanizması geliştirdik. Bu yılın 10 ayında Filistin'e yapılan ihracatın toplam tutarı 437 milyon dolardır ancak 7 Ekim 2023'ten önce bu rakam 2 milyar dolara yakındı. Bu noktada Gazze'de Cumhurbaşkanı'mızın mimarlarından biri olduğu ateşkes anlaşmasından da memnuniyet duyduğumuzu ve ülkemizin Filistinli mazlumların korunması için aldığı sorumluluk ve önemli rolden gurur duyduğumuzu belirtmek istiyorum. Ayrıca Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin değerli üyelerinin ve halkımızın da Filistin konusundaki ortak dayanışma ve tutumundan gurur duyuyoruz."

"Fiyat etiketi yönetmeliğinde önemli değişiklik yaptık"

Haksız ticari uygulamalar ve fahiş fiyat artışlarıyla mücadele etmek, rekabetçi, adil ve istikrarlı piyasa yapısını korumak amacıyla bugüne kadar 17 mevzuat düzenlemesini yürürlüğe koyduklarını anlatan Bolat, ikinci el araçlarda "6 ay 6 bin kilometre" düzenlemesi, pazarlama ve satış kısıtlaması, ikinci el taşıtların satış fiyatının sıfır fiyatın üzerinde ilan edilememesi yönündeki kuralların ise 1 Ocak 2026'ya kadar devam edeceğini anımsattı.

Bolat, taşınmaz ticaretindeki haksız fiyat artışlarını da yakından takip ettiklerini belirtti.

Yakın zamanda fiyat etiketi yönetmeliğinde önemli bir değişiklik yaptıklarını dile getiren Bolat, "Açık halde satılan ürünlerin net miktarı belirlenirken daranın düşülmesi ve başta restoran, lokanta, pastane gibi iş yerlerinde fiyat listelerinin kapı önünde, masa üstünde ve karekod sistemiyle müşteriye belirtilmesi uygulamasını getirdik. Belirleyeceğimiz ölçütlere göre lokanta ve restoranların fiyat ve menülerini fiyat bilgi sistemimize aktarmaları hususunu devreye alıyoruz." dedi.

Bolat, bu yılın 10 ayında ise 470 bin 37 işletme ve 32 milyon 144 bin ürünün denetlendiğini, toplam 2,4 milyar liranın üzerinde ceza uygulandığını söyledi.

"Yüzde 50 faiz indirimli yatırım ve işletme kredileri vermeye devam ediyoruz"

Türkiye'de 2 milyon 285 bin esnaf ve sanatkarın olduğunu bildiren Bolat, yılın 10 ayında 263 bin 801 kuruluş, 93 bin 200 terkin işlemi gerçekleştirildiğini, bu yıl terkin işlemi yapılan her bir esnaf ve sanatkara karşılık 3 esnaf ve sanatkarın ticari faaliyete başladığını belirtti.

Bolat, esnaf ve sanatkarları güçlü şekilde desteklemeyi sürdürdüklerine değinerek, "Bu yılın 10 ayında 211 bin 506 kullandırım adedi kapsamında 140 milyar liralık finansman desteği sağlamış bulunuyoruz. Geçen yılın üzerinde yüzde 46,4 artış sağlandı. 2002'den bu yana da 4,5 milyon adet kullandırımla tam 704 milyar liralık destekler sağlanmıştır. Hazine sübvansiyonlu kredilerle esnaflarımızın işlerini büyütmelerine, yatırım ve işletme sermaye ihtiyaçlarını karşılamaya devam ediyoruz. Bu noktada yüzde 50 faiz indirimli yatırım ve işletme kredileri vermeye devam ediyoruz." dedi.

Türkiye'de halihazırda 2 milyon 579 bin 467 şirket bulunduğunu belirten Bolat, 263 lisanslı depo işletmesinin 363 noktada toplam 14,2 milyon ton kapasiteyle faaliyet gösterdiğini söyledi.

"Gürbulak Gümrük Kapısı'ndaki çalışmaları tamamlıyoruz, yakında resmi açılışını yapacağız"

Türkiye'nin vergi gelirlerinin yüzde 22,8'ini gümrüklerden tahsil edildiğini ifade eden Bolat, "12 milyon araç, 8,1 milyon konteyner, 176 milyon yolcunun giriş ve çıkış işlemleri gerçekleştirildi. Gürbulak Gümrük Kapısı'nı onarım ve genişletme çalışmalarını bugünlerde tamamlıyoruz, çok yakında resmi açılışını yapacağız. Bunun yanında Ceylanpınar Gümrük Kapısı'nı yeniledik, açılışını yaptık." dedi.

Bolat, Akçakale, Dereköy ve Derecik gümrük kapılarının genişletme çalışmalarının ise devam ettiğini bildirdi.

Gümrüklerde kaçakçılıkla mücadele kapsamında yürütülen çalışmalarla bu yıl 30 ton 100 kilogram uyuşturucu madde ele geçirildiğini söyleyen Bolat, "Bu uyuşturucu madde imha edilmiştir. Bu çabalarımız artmakta, her geçen yıl yakaladığımız kaçak ve uyuşturucu ürünler ağırlık ve değer olarak artış sağlamaktadır. Vatandaşlarımızı, gençlerimizi uyuşturucu zehir tacirlerinden korumakta kararlıyız." diye konuştu.

Bolat, Bakanlığın 2026 yılı bütçesinin toplam 76 milyar 251 milyon 159 bin lira olduğunu belirterek, şunları kaydetti:

"Bu ödenek sayesinde paydaşlarımızla işbirliği içinde kapsayıcı ve kalıcı refah artışını sağlamak üzere halkımız ve ülke ekonomimiz için yatırım, üretim, ihracat ve istihdam eksenindeki politikaları kararlılıkla sürdürmeye, yeni araçlar ve politikalar uygulamaya devam edeceğiz."

Kaynak: AA