Türkiye'de pestisit kullanımı rekor kırdı: Halk sağlığı ve çevre alarmda

Tarımsal üretimde pestisit kullanımı son yıllarda gözle görülür biçimde artıyor. Birgün'den Havva Gümüşkaya'nın haberine göre, Avrupa Birliği'ne (AB) ihraç edilen ürünlerin geri gönderilmeleriyle sık sık gündeme gelen pestisitler halk sağlığı, çevre ve biyoçeşitlilik üzerinde büyük tehditler oluşturuyor. Geri çevrilen ürünlerin Türkiye'ye girişinden sonra akıbetleri de merak konusu oluyor.

Tarımsal üretimde zararlı olarak belirtilen böcek, ot, mantar ve kemirgen gibi canlılara karşı kullanılan zehirli kimyasallar pestisit olarak isimlendiriliyor. PwC'nin "Tarım, Tarım Kimyasalları ve Tohum Sektörüne Genel Bakış" raporuna göre, BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verileri Türkiye'nin 2022 yılında ekilebilir tarım arazilerinde hektar başına 2,4 kilogram pestisit kullandığını ortaya koyuyor.

TÜKETİMDE ZİRVEDE

Son beş yılda Türkiye'nin yıllık pestisit tüketimi ortalama 54,2 bin ton seviyesinde gerçekleşti. 2023 yılında ise 57,8 bin tonluk ortalamanın üzerinde pestisit tüketimi ile zirveye ulaşıldı. Kullanım özellikle bağ ve bahçe bitkileri ile endüstriyel bitkilerin üretiminde yoğunlaşıyor. Adana, Antalya ve Manisa, Türkiye'de pestisit kullanımında başı çekiyor. Bu üç il, ülke genelindeki toplam tüketimin yüzde 23'ünü oluşturuyor. Raporda, pestisitlerin yoğun kullanımının gıda güvenliği, çevre kirliliği ve halk sağlığı üzerinde ciddi riskler yarattığı vurgulanıyor. Yasal kalıntı limitleri bulunsa da denetimlerin yetersizliği ve üreticilerin bilinçlendirilmesindeki eksiklikler, sahadaki kimyasal yükü azaltmakta başarısız oluyor. Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Yönetim Kurulu Başkanı Baki Remzi Suiçmez, tarım ilaçlarının küresel şirketlerin tekelinde olduğuna dikkat çekerek "Hem tohum üreten hem de o tohuma göre ilaç satan tekellerin egemenliğinde tohuma ve ilaca bağlı endüstriyel tarım bir zorunluluk olarak dayatılıyor" dedi.

Suiçmez, daha ucuz olduğu gerekçesiyle kaçak ve tarihi geçmiş pestisit kullanımının önemli bir sorun olduğunu belirtti. Ülke genelinde 7 binin üzerinde ilaç satış bayisi olduğuna dikkat çeken Suiçmez, "Hastalık ve zararlılara karşı üründe kayıp olmaması, sağlıklı üretim yapılması için öncelikle mekanik mücadele daha sonra biyolojik mücadele daha sonra biyoteknik mücadele gerekiyor. Eğer onlara rağmen giderilemeyen sorun varsa zirai ilaç kullanılmalı. Ancak Türkiye'de yasak olmasına rağmen kullanılan ilaçlar piyasada çok rahat bulunuyor" diye konuştu. Bir dönem 'İyi Tarım' ve organik tarım uygulamalarının desteklendiğini hatırlatan Suiçmez, "Son yıllarda bu destekler azaltıldı. Yani bir yandan organik tarım, iyi tarım önemli, deyip diğer yandan ona yönelik desteklerin azaltılması yoğun ilaç ve gübre kullanılan şirket bağımlılıklarının devam ettirilmesi anlamına geliyor" diye konuştu.

∗∗∗

EN BÜYÜK TEHLİKE

Pestisit kalıntılı ürünlerin tartışma konusu olduğunu belirten Suiçmez,"Yurtdışından geri dönen ürünlerin imha edildiği söyleniyor, ancak bu inandırıcı bulunmuyor. Ürünlerin nasıl imha edildiği bilinmiyor. Hileli gıdalar gibi pestisit kalıntılı ürünler dönüyorsa eğer o firmaların da açıklanması gerekir. Yurt dışına toplam meyve-sebze üretiminin % 15-20'si ihraç ediliyor. Geri kalan üretilen %85'lik bölüm iç tüketime sunuluyor. En büyük tehlike gümrükten dönen ürünlerde değil yurt içine sunulan üretimin yüzde 85'lik bölümünde'' dedi.

Kaynak: Birgün