Kırmızı ette küresel kriz!

Küresel ölçekte kırmızı et arzında yaşanan daralmaya karşın talebin güçlü kalması, ABD'nin uyguladığı gümrük tarifeleri ve kuraklık gibi çetin iklim şartları, et fiyatlarını yukarı çekmeye devam ediyor. Tüm bu küresel dalgalanmalara rağmen, Türkiye'de son tüketiciye sunulan kuşbaşı et fiyatlarının Avrupa ortalamasının altında seyrettiği belirlendi.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından yayımlanan son rapor, küresel et fiyat endeksinin 8 aylık yükseliş serisinin ardından Ekim ayında bir miktar gerilediğini, buna karşın sığır eti fiyatlarındaki tırmanışın sürdüğünü gözler önüne serdi. Elde edilen verilere göre, kırmızı et piyasasındaki fiyat hareketleri bölgelere ve ülkelere göre ciddi farklılıklar arz ediyor.

İNGİLTERE'DE FİYATLAR YILLIK YÜZDE 25 ARTTI

İstatistiklere göre, 100 kilogram karkas etin fiyatı 745,3 Euro ile en yüksek İngiltere'de kaydedildi. Geçtiğimiz yılın Ekim ayında 600 Euro'nun altında olan bu rakam, yaz aylarında 800 Euro barajını aşarak zirve yapmıştı. Son aylarda kısmi bir gevşeme görülse de İngiltere'de kırmızı et fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 25 civarında gerçekleşti.

Dünyanın hem en büyük üreticisi hem de tüketicisi konumundaki ABD'de ise fiyatlar Ekim itibarıyla 727,5 Euro seviyesine geldi. Bir yıl önce 580 Euro olan fiyatlar, bu süreçte yüzde 25 yükseldi. Ülkede son iki yıldır dalgalı bir grafik izleyen fiyatların, son 6 aydır daha stabil bir seyir izlediği görülüyor.

Avrupa Birliği (AB) bölgesinde ise 100 kilogram karkas et fiyatı 669,8 Euro'ya ulaştı. Özellikle 2022 başından 2024 sonbaharına kadar 500 Euro bandında seyreden fiyatlar, bu tarihten sonra sürekli yukarı yönlü bir ivme kazandı. Bölgedeki yıllık artış oranı yüzde 30'u aştı.

BREZİLYA DAHA UCUZ, AVUSTRALYA YÜKSELİŞTE

Et üretim kapasitesini artıran Avustralya'da fiyatlar Ekim ayında 431,7 Euro seviyesini gördü. Ekim 2023'ten bu yana dalgalı bir yükseliş trendi izleyen piyasada yıllık artış yüzde 13,7 olarak kaydedildi. Dünyanın ihracat devi Brezilya'da ise fiyatlar 310,3 Euro ile daha istikrarlı ve diğer ülkelere kıyasla daha düşük bir seviyede bulunuyor.

TİCARET ROTALARI DEĞİŞİYOR, TALEP ARTIYOR

Gıda enflasyonunun en kritik bileşenlerinden biri haline gelen kırmızı et fiyatlarındaki artışın temel nedeni olarak arz kısıtları gösteriliyor. Önemli üreticilerden ABD'de sığır varlığı bu yıl 86 milyona gerileyerek son 75 yılın en düşük düzeyine indi. Ülkedeki sığır varlığının toparlanmasının ancak 2027-2028 yıllarını bulabileceği öngörülüyor.

ABD Tarım Bakanı Brooke Rollins, Trump yönetiminin otlak alanlarını genişletme ve sığır limanlarını yeniden açma planını duyurdu. Bu hamleyle fiyatların gelecek yazdan itibaren düşürülmesi hedefleniyor.

Diğer yandan ABD'nin gümrük tarifeleri sebebiyle Brezilya ihracat rotasını Asya pazarlarına çevirdi. Bu durum Brezilya'nın ihracat fiyatlarında yılın ilk yarısında yüzde 20'yi aşan bir artışa neden oldu. Ayrıca Çin'in kırmızı et ithalatındaki yüzde 24'lük artış da küresel fiyatlar üzerinde baskı oluşturuyor. Yem maliyetlerindeki artış ve iklim kaynaklı üretim şokları da sığır varlığındaki azalmayı tetikliyor.

TÜRKİYE'DE FİYAT ARTIŞ HIZI AVRUPA'NIN GERİSİNDE

Türkiye'de ise Tarım ve Orman Bakanlığı hayvancılık sektörünü yakından takip ediyor. Et ve Süt Kurumu verilerine bakıldığında, dünyada fiyatların arttığı son 8 aylık periyotta Türkiye'de Euro bazında bir düşüş yaşandığı görülüyor.

Mart ayında ortalama 10,88 Euro olan karkas etin kilogramı, Kasım ayında yüzde 11,2'lik düşüşle 9,66 Euro'ya geriledi. Tüketici tarafında ise Türkiye'de kuşbaşı fiyatı 13,13 Euro olarak hesaplanırken, bu rakamın 16,13 Euro olan Avrupa ortalamasının altında kaldığı belirlendi.