Hani Doğanbey TOKİ yıkılacaktı?

"Doğanbey TOKİ binaları... Bursa'nın tarihi, doğal ve coğrafi güzelliğinin ortasına saplanmış iktidar hançeri... bir gün mutlaka yıkılacak ve Bursa eski tarihi güzelliğine kavuşacak."

Cumhuriyet Halk Partisi Bursa eski Milletvekili Ceyhun İrgil'in bu sözleri hâlâ kulaklarda çınlar...

***

"Bursa'nın böğrüne saplanmış bir ucube. Allah ömür verirse o konutları yıkacağım."

Dedi, Bursa'nın Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş...

***

"Rezalet! Doğanbey'deki binaları törenle yıkın!"

Dedi, ünlü tarihçimiz İlber Ortaylı...

***

Nasıl kentsel dönüşüm yapılmaz/yapılamazın en güzel örneği Bursa'nın merkezindeki Doğanbey TOKİ konutları...

Bu konutlar daha yapılırken tartışmalar başlamıştı... Yıllar geçti o tartışmalar bitmedi.

Bu konutları çizen mimar, adının hiçbir yerde geçmesini bile istemiyor!..

***

Bursa Uludağ Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Miray Gür, TMMOB Bursa İKK tarafından düzenlenen Kentsel Dönüşüm Paneli'nde Doğanbey TOKİ'leri tüm süreçleriyle ele aldı...

Doğanbey TOKİ, yapılmaya başlandığında ben henüz lise sıralarında olduğum için, çok fazla bilgim yoktu...

Ancak bu konutların yapılma kararı verildiğinde henüz doğmamış olanlar, bugün askere gidiyorlar ya da evleniyorlar..

Biraz hafızaları taze tutmakta ve genç nesle bu utanç tablosunun nasıl yapıldığını tekrar anlatmak istiyorum, Doç. Dr. Miray Gür'ün araştırmalarına da dayanarak...

***

Doğanbey TOKİ'ler yapılmadan önce bölge, aşağıdaki gibiydi.

Doğanbey, Tayakadın, Kiremitçi ve Kırcaali Mahallelerini içine alan bölgede, konutların ekonomik ve işlevsel açıdan ömürlerini tamamlaması, bölgenin dönüşüm öncesindeki ulaşım, imar ve altyapı özelliklerinin kalkınmaya ve yenilenmeye elverişli olmaması, bireysel girişimlerle kalkınmanın ve yenilemenin zor gözükmesi burada yenilemeyi zorunlu kıldı.

2008 yılında Osmangazi Belediyesi'yle başlayan süreç, Büyükşehir Belediyesi ve Başbakanlığa bağlı TOKİ Başkanlığı'yla ortak bir protokol hazırlanarak devam ettirildi.

Bölgede 6 adet anıtsal yapı, 16 adet sivil mimarlık örneği, 1 adet de ortaöğretim okulu var.

Doğanbey Kentsel Dönüşüm Uygulaması'nda asıl ulaşılmak istenen hedef, hem kontuların ve altyapının hedeflenmesi hem de güvenliğin ve yaşam kalitesinin artırılmasıydı.

Ancak, herkese bir ev verme fikri, kentsel dönüşümü tam bir ranta çevirdi. Aşağıdaki tabloyu incelemenizi rica ediyorum...

MÜLKİYET GRUBU	KİŞİ	ALAN (m2)
0-25 m2	462	6.248
25-50 m2	478	17.597
50-100 m2	548	39.217
100-150 m2	226	27.388
150-200 m2	95	16.319
200+ m2	101	34.368
TOPLAM	1.910	141.137

Tüm hak sahiplerinin ev sahibi yapılması (kimseyi üzmek istemediler) bir şehri yok edecek noktaya getirdi.

Düşünün, 5 metrekareden 50 metrekareye kadar yere sahip olanın 75 metrekare büyüklüğünde bir evi oluyordu.

51 metrekareden 75 metrekareye kadar yere sahip olanın ise 112,5 metrekare bir evi, 76 metrekare yere sahip olanın 100 metrekare evi olacak...

100 metrekareden büyük yere sahipse eğer, birden daha fazla ev sahibi olabiliyordu.

Arsa hissesinin 1 buçuk kadar fazla konuta sahip olmak kadar güzel bir ranttan bahsediyoruz.

Dönüşümle birlikte, 75-100 kişi/hektar olan yoğunluk; 500 kişi/hektara yükseldi...

***

Peki nasıl gelişti bu proje!..

Şimdi size ilk çizilen projeyi göstermek istiyorum...

Bu projede 2 bin 407 adet lüks konut ve 50 bin metrekareden fazla bir meydan var.

Ancak bu proje TOKİ tarafından mali kaygılar nedeniyle uygun bulunmadı.

Ve daha fazla konutun olacağı bir proje ortaya çıkarılması istendi.

***

Daha sonra yukarıdaki proje çizildi ve İlk öneride 2407 olan konut sayısı avan proje sonrasında 2747'ye yükseltildi.

TOKİ tarafından 3 faklı büyüklükte ve tipte üretilen konutlar 2 bin 729 adet oldu. (75, 112.5, 150 metrekare ve 2+1, 3+1, 4+1 şeklinde yapıldı.) Bu konutlardan 391 adedi TOKİ'ye ait!..

Vee hak sahiplerini mağdur eden 3 yıllık bir gecikmenin ardından, kura çekimi yapıldı, hak sahipleri evlerine taşındı...

***

İşte sorunlar da bundan sonra başladı zaten.

İnsanların yaşam kalitesi oldukça düştü...

Komşuluk ilişkileri ve kültür tamamen yok oldu.

Güvenlik sıkıntısının giderilmesi bahane gösterilerek yapılan TOKİ'de güvenlik açığı ortaya çıktı...

Şehre yepyeni bir trafik yükü yükledi.

Yeşil alanlar tamamen yok oldu.

Ve en önemlisi de, görünen köy klavuz istemez misali, şehrin siluetini tamamen bozdu.

2014'te UNESCO Dünya Mirası'na alınmış olan Hanlar Bölgesi'ne yakın bir konumda olduğu için Bursa için büyük bir prestij kaybı yaşandı...

***

Kentsel dönüşümü sadece binanın yenilenmesinden ibaret sananlara neden karşı olduğumun en güzel örneğidir Doğanbey TOKİ...

Tüm Bursalıların, utanç kaynağı olduğu Doğanbey TOKİ'ler, vaat edildiği gibi, yada tam manasıyla beklendiği gibi ne zaman yıkılacak?

Yıkım olasılığı düşünüldüğünde, 2747 hanenin yer aldığı bölgede başka konut sahibi olma olanağı olmayan kullanıcıların nerede yaşayacağı, halen ödemelerine devam edilen konutların ortadan kaldırılmasının kullanıcı üzerindeki ekonomik ve psikolojik etkileri çözülmesi zor yeni açmazları beraberinde getirecek.

Yani Doğanbey TOKİ'lerin yıkımı ya da traşlanma işlemi tam manasıyla bir hayalden öteye gidemeyecek...

***

Şimdi Bursa'da yenileri yapılmak isteniyor...

Kalemimin son damla mürekkebine kadar, bir daha böyle kötü örnekler olmaması için çabalayacağım...