Bursa böyle yıkılacak: O köprü ve istasyonlara dikkat!

Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin Japonya Uluslararası İş Birliği Ajansı'yla (JICA) sürdürdüğü 'Deprem Risk Azaltma Önleme ve Planlama Projesi'nin ilk çıktıları dün kamuoyu ile paylaşıldı.

Şehrin mevcut durumuna dair yapılan tespitler çarpıcıydı.

Farklı deprem senaryolarında yaşanabilecek kayıplarla binaların, altyapı ve üstyapının risk potansiyeline ilişkin önemli veriler aktarıldı.

Büyükşehir'in kendi için de bağlayıcı olan tabloyu, Başkan Mustafa Bozbey'in vizyonu doğrultusunda net şekilde ortaya koyması kent adına hayli kayda değer açıkçası.

Japon uzmanların sunumlarından aldığımız notlarla devam edelim şimdi:

Bursa'da 1980'den önce yapılmış çok sayıda eski bina var.

Bazı faylar da merkez yakın.

Bu nedenle depremde büyük hasar bekleniyor.

Örneğin 7.4 büyüklüğündeki bir afet senaryosunda en az 69,533 kişinin hayatını kaybedeceği, hafif ve ağır yaralılar da hesaba katıldığında toplamda 517 bin 926 kişinin felaketten etkileneceği tespit edildi.

Yine aynı deprem senaryosunda Bursa'da 122 bin 382 binanın hasar alacağı öngörüldü.

Tam bu noktada bir hatırlatma yapayım:

2023'te ilk kez bu sütunlardan duyurduğumuz T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından Bursa için oluşturulan 6.9 büyüklüğündeki Bursa Senaryo Depremi Ön Hasar Tahmin Raporu'nda da Bursa genelinde 18.360 can kaybı, 34.475 ağır yaralı, 54.578 hafif yaralı öngörülmüştü.

Depremden etkilenen toplam nüfus çevre iller de baz alınarak 3 milyon 216 bin 336 kişi, toplam hasarlı bina sayısı ise 323.977 olarak hesaplanmıştı.

Dünkü sunumda şunun da altı çizildi:

"Risk değerlendirmesinin amacı insanları korkutmak değil, ilgili tüm kurum ve vatandaşlar tarafından doğru aksiyonların alınmasında temel olarak kullanılmasıdır."

Analiz raporlarıyla devam edersek...

Devlet karayolu, il yollarında toplam 16 adet, ana arterlerde 49 adet yol tehlike bölgesindeki eski yol yapıları olarak tanımlanmış. Bunlar, deprem sırasında yerel hasarlar ve oturmalar da dahil olmak üzere savunmasız durumda!

Bu savunmasız yapılar arasında yapısal özelliklerine bağlı olarak düşme riski nispeten yüksek olan toplam 15 köprü tespit edilmiş.

Gemlik, Engürücük, Akiniş, Mihraplı Köprüsü 2, Üniversite Kavşağı, Mustafakemalpaşa, Kurtul, Gökdere Bulvarı Kavşağı, Acemler Nilüfer Çayı, Büyükşehir Belediye Kavşağı, Mandıras Dere Köprüsü, Setbaşı düşme riski yüksek olan köprüler arasında sıralandı.

Doğancı Barajı ile Bursa Su Arıtma Tesisi arasındaki su kanalının fay ile kesiştiği, olası depremde su kanalının ciddi hasar göreceği, hâliyle Bursa'da içme suyu temininde sıkıntı yaşanabileceği de bildirildi.

Bursaspor istasyonunun batı tarafı, Sırameşeler istasyonu, Altınşehir istasyonu ile Ertuğrul arasındaki bölümde deprem riskine dikkat çekildi.

Yüzüncüyıl istasyonunun doğu tarafı, Cumalıkızık-Değirmenönü istasyonu, Bursaray'ın Nilüfer deresinin kuzeyinden geçen kesimi orta riskli olarak değerlendirildi.

Bursa'daki eğitim binalarına ilişkin yapılan çalışmayı da yorumsuz olarak aynen aktaralım:

"İlkokul ve ortaokulların yaklaşık %45'i ve liselerin %33'ü 1990'dan önce inşa edilmişken, ilkokul ve ortaokulların yaklaşık %75'i ve liselerin %62'si 1999'dan önce inşa edilmiştir.

1999'dan önce inşa edilen binalarda ilkokul ve ortaokulların %82'si, liselerin %61'i depreme dayanıklılık açısından denetlenmemiştir."

Böyle bir durum nasıl kabul edilebilir?

Millî Eğitim Bakanlığı, yarın değil hemen şimdi harekete geçmelidir.

Sözde güçlendirmeler de teknik olarak mercek altına alınmalı ve yolsuzluk iddialarının da üzerine gidilmelidir.

Proje kapsamındaki sunumda yer alan alt çalışma gruplarındaki şu öneriler mutlaka dikkate alınmalıdır düşüncesindeyiz:

"Kent içinde alternatif güzergahlar olarak yeni yolların planlanması, topoğrafya ve arazi kullanımı nedeniyle büyük bir zorluk arz etmektedir.

Yeni yollar inşa etmektense mevcut yolları daha dayanıklı hâle getirmeye çalışmak daha gerçekçidir.

Basit kirişlerin benimsenmesi bazı avantajları nedeniyle Türkiye'de yaygın olarak kullanılmaktadır. Farklı bir türe geçmektense köprülerin düşmesini önleyecek bir cihaz takmak gibi önlemler alınmalıdır."

Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin donanımlı Genel Sekreteri Doç. Dr. Ergül Halisçelik, JICA ile teknik iş birliği anlaşmasının 42 ay olarak planlandığını ve projenin 2026'da tamamlanacağını söyledi.

Geçmişte alınmayan veya yanlış alınan her karar bugünü nasıl etkiliyorsa; bugün alınamayan veya geciktirilen her karar da hem bugünü hem de geleceği etkileyecek sözleri de notlarımızın arasında girdi.

Bursa'nın 'devlet aklı' Halisçelik gibi donanımlı bürokratların kent ve ülke adına kıymetli olduğunu düşünüyoruz.

JICA ile yürütülen projeyi yakından takip eden Halisçelik'in somut adımların kısa sürede atılmasını sağlayacağına inanıyoruz.

Merinos Atatürk Kültür Kongre Merkezi'ndeki toplantıdan çıktıktan sonra yine büyük bir trafik keşmekeşi içinde bulduk kendimizi.

Bu nedenle toplantının sonunda da değinilen kritik yol ağı acilen tesis edilmeli.

Köprüler ve yollarda yapılacak güçlendirme çalışmaları geciktirilmemeli.

Tüm yerel yönetimler rant değil insan odaklı kentsel dönüşümleri öncelemeli.

Deprem meselesi artık siyaset üstü yaklaşımla ele alınmalı, tüm kamu kurumları sorumluluklarının gereğini eksiksiz yapmalıdır.

Bursa'da yaşanacak olası yıkımın millî güvenlik riski ortaya çıkaracağı unutulmamalıdır.